کوه یافته از جمله رشته کوههای منفرد سفید کوه از سلسله زاگرس می باشد که از آغاز ضلع شرقی آن حدود 10 کیلومتر از شهر خرم آباد فاصله دارد و با فرمی خاص تقریباً شبیه بیستون از دوردست در تمامی دره خرم آباد قابل رویت است . کوه یافته در غرب خرم آباد و از کیلومتر 10 تا 15 جاده خرم آباد به کوهدشت با جهتی شرقی – غربی قرار گرفته است . امتداد شرق به غرب آن از محلی به نام دره باباعباس تا روستایی به نام میرزاوند کی ( کی به نام سراب و چشمه ) قریب به 10 کیلومتر عرض دارد . سمت جنوبی کوه یافته دیواره های سترگ و عظیمی است که در نوع خود بی نظیر هستند . این کوه در بخش چگنی واقع شده است . به هر حال در جنوب آن روستای سرخه لیزه و مله شبانان و در شرق آن روستای چنگایی و در شمال آن دره باباعباس و منطقه هرور و در غرب آن روستای میرزاوند کی قرار دارد. کمتر کوهنوردی در لرستان و حتی ایران پیدا می شود که با نام یافته کوه ، این کوه با عظمت و پر صلابت لرستان آشنایی نداشته باشد. یافته کوهی است با دیواره های بلند و دره های مخوف که وصف آن تنها بعد از دیدارش مقدور است . بطوریکه کوهنوردان اگر می خواهند تازه واردی را به کوه علاقه مند کنند او را اولین بار به یافته می آورند . ارتفاع قله یافته 2762 متر از سطح دریاست که به نام قله سرسرها ( سرسرخها ) است ولی بیشتر قله یافته به نام چال سبز معروف است . قله های دیگر بنام گلاگه و مغار می باشند . درمحل چگنی و شهرستان خرم آباد کوه یافته بنام روستای سرخه لیزه شهرت دارد لازم به ذکر است اسم های قسمت های یافته کوه  غارهاو مناطقو تمام قسمت های این کوه پر عظمت را همین اهالی روستا سرخه لیزه از قدیم تا آلان نهادند که این نشان دهنده اسم یافته کوه بنام روستای سرخه لیزه است و

همچنین از فراز قله یافته می توان رشته کوه کبیر کوه در جنوب و گرین کوه در شمال و دیگر کوههای اطراف را مشاهده کرد .

یافته از حیث زمین شناسی

کوه یافته از لحاظ ریخت شناسی جزء کوههای کارستی متکامل است . ( به عبارت دیگر : این کوه از رسوبهای دوران سوم زمین شناسی و چین خوردگیهای آلپ در دوران چهارم بعد از پس روی آب در این ناحیه تشکیل شده است ) .

این کوهها متشکل از آهکهای توده ای همراه با گسلها و درزهای متعدد با روندهای افقی و عمودی است . وجود این گسلها و درزها اغلب باعث می شود تا در دامنه چنین کوههایی چشمه هایی بوجود آید .

همانند دیگر مناطق کارست جهان ، کارست کوه یافته نیز تعداد فراوانی غار و پناهگاه صخره ای در دل خود دارد . غارها و پناهگاههای صخره ای این مناطق با ثبات بالای زمین ریختی از قدمت زیادی برخوردارند و رسوبات درون آنها به خوبی حفظ شده است که معمولاً عمیق و گنبدی شکل هستند که از لحاظ باستان شناسی و حتی زندگی های اولیه بشر (عصر حجر) دارای اهمیت و ثبت جهانی است .

پوشش گیاهی و جانوری یافته

پوشش آن کاملاً جنگلی است و انواع درختان بلوط ، زالزالک کوهی ، گلابی وحشی ، پسته وحشی و انواع گیاهان خوراکی و دارویی در ان به وفور یافت می شود که تمرکز این پوشش در ضلع غربی (ارجسو – مله شونو – گلاکه) بعلت وجود دامنه های با شیب ملایم تر بیشتر می باشد . از قدیم الایام کنام پلنگ ، خرس ، گراز وحشی ، سنجاب ، * و پرندگانی مانند: عقاب ، شاهین ، قرقی ، زاغ ، کبک ، کبوتر و انواع دیگر پرنده بوده است . ضمناً یافته از طرف محیط زیست استان محافظت می شود و جزو مناطق حفاظت شده استان می باشد .

جلوه های طبیعی یافته  

یافته تنها کوهی است که در چهار فصل دارای آب است ، آب قاژه در سمت شرق یافته کوه که در غار قاژه قرار دارد ، آب مغار که در سمت جنوب یافته و در ارتفاع بالا ( نزدیک قله ) در درون غار مغار قرار دارد ، آب ترک که در سمت شمال یافته در زیر دیواره شمالی یافته در اول تنگه باریکه قرار دارد ، آب طاق ارسلان که در غرب کوه یافته و در دورن غار طاق ارسلان قرار دارد که این آب تا اوایل تابستان آب کافی جهت شرب دارد . لازم به ذکر است که به دلیل خشکسالی های چند سال اخیر آب مناطق فوق بسیار کاهش یافته و حتی در بعضی نقاط خشک شده است . لذا خواهشمند است در صورت تمایل و قصد صعود به این کوه آب کافی همراه داشته باشید .

آثار باستانی یافته

بر دامنه کوه وشمال روستای سرخه لیزه یکی از قدیمی ترین ترین سکونتگاه های بشر یعنی غار یافته واقع شده است غار یافته دراشگفت به گواه حفریات باستان شناسی که توسط باستان شناسان خارجی وایرانی بارها مورد مطالعه قرار گرفته است ، یکی از قدیمی ترین مکانهای استقراری بشر در دوران پیش از تاریخ وپارینه سنگی جدید است .سابقه سکونت در این غار به بیش از 38 تا 40 هزار سال پیش باز می گردد.( هول وفلانری 1969) علاوه بر غار یافته چندین پناه گاه ومحوطه دیگر مربوط به دوره پارینه سنگی میانه وجدید در اطراف غار ودامنه های جنوبی قله یافته وجود دارند که توسط باستان شناسان داخلی شناسایی ومورد بررسی ومطالعه نیز قرار گرفته اند .(بیگلری وسایرین 1379)علاوه بر آثار پیش از تاریخی چند اثر تاریخی ومهم در دل کوه یافته وجود دارد که وجود آنها در این محیط هنوز سوال برانگیز است .یکی از این  آثار پلکانی است شگفت انگیز که از چندین پله سنگی بر روی دیواره ای کاملا عمودی ومخوف از کوه یافته به گونه عجیبی کنده شده اند ، وچشم هر بیننده ای را بهت زده می نماید .دسترسی به این پلکان از طریق جاده ای خاکی که در کیلومتر 12 جاده خرم آّباد – کوهدشت وشمال شرق روستای سرخه لیزه واقع شده ، امکان پذیر است .از این جاده سنگلاخی حدود 1000 متر باید طی کرد تا به ابتدای تنگه ای معروف به تنگ گچی رسید .پس از عبور از این تنگه به یک دو راهی در دامنه غار گچی در ارتفاع 1412 متر از سطح دریا می رسیم که راه شرقی به تنگه سوسن آو و سپس به پادگان باباعباس ،وراه شمالی به سمت پلکان یاستانی وغار قاژه امتداد دارد. از این نقطه (غار گچی ) به بعد،جهت دسترسی به پله ها ، باید تا ارتفاع 1753 متری کوه پیمانی ودر بعضی نقاط کوهنوردی نمود . در طول مسیر از تنگ گچی تا رسیدن به پلکان از کنار آثاری همچون غار گچی ، اشکف قورچعلی ،اشکف حسین خانی ، قلانژدی،واشکفت سید عباس باید عبور نمود از میان این آثار غار گچی به دلیل انجام مطالعات وبررسی های باستان شناختی در آن و وجود آثار وابزار سنگی (ابزار موستوری) مربوط به دوران پارینه سنگی میانی از اهمیت خاصی برخوردار است .(بیگلری وسایرین 53:1379 ) پس از صعود از ارتفاعی در حدود 450 متر از صخره ها وارتفاعات دامنه یافته ،به دامنه پلکان باستانی می رسیم .پلکان یافته در موقعیت خوب  جغرافیایی قرار گرفته است .ارتفاع این نقطه از سطح دریا 1753 متر واز دامنه کوه یافته حدود 450 متر بلندتر است .پلکان یافته بر قسمتی از دیواره عمودی کوه یافته با موقعیت خاص ومنحصری ایجاد شده اند .در دامنه این پله ها آثار خرابه هایی که از سنگ ساخته شده معماری نسبتا بزرگ قبلا در این مکان وجود داشته است .از بقایای سازه های معماری گذشته هم اکنون یک فضای کنده از صخره تراشیده شده که احتمالا آب انبار بوده است آثار موجود در اطراف این پلکان را می توان به سه قسمت تقسیم نمود : قسمت اول سازه های معماری وصخره ای پایین پلکان ، قسمت دوم 64 پله دستکند ومسیر راه کنده شده واز کوه وقسمت سوم سازه های معماری وصخره ای بالای پلکان هستند .

به راستی چه نیروی پشت سر سازندگان این پله ها بوده که توانسته از سنگ سخت ، مسیری همواره بیافریند ؟ آیا تحت فشارهای حکومتی زمان خود بوده یا فراتر از آن ، یعنی اعتقادات وباورهای مذهبی باعث خلق چنین اثری شگرف شده است ؟

یافته های باستان شناختی که در اطراف این آب انبار ها ودر هر سه قسمت سازه های معماری به دست آمده از نمونه سفال های نخودی ، چرخساز ، بدون لعاب ودارای پخت کافی بودند که از بررسی سطحی این قسمتها مشاهده شد .مقایسات گونه شناسی ومطالعه بر روی یافته های سفالین از تعلق داشتن آنها به دوران تاریخی خصوص اشکانی حکایت دارد. در ارتباط با کاربر این مجموعه دو احتمال وجود دارد : اول اینکه با توجه به اهمیت وتقدیس آب در میان مذاهب ایرانی خصوصا آئین پر رمز وراز مهر پرستی (میترائیسم) ،وجود دو آب انبار بزرگ در این مجموعه ، موقعیت قرار گیری  ( که در کوه ساخته شده اند ) ، شیوه دسترسی به انان ، و وجود سفال اشکانی ، احتمال داد این مجموعه آثار جهت پرستش آئین مهر ایجاد شده باشد .

مانند غارهای طاق ارسلان ،غار قاژه ،قار گچی وتنگ باریکه ، بعنوان مثال : با بررسی دقیق نوشته های بهم ریخته آیزنمن ودیگران موفق به یافتن یک دندان بزرگ حیوانی شدن .این یافته برای شناسایی به مرجان مشکور ،باستان جانورشناس تحویل داده شد .ایشان وهمکارانش در مرکز مطالعات ملی فرانسه (cnrs) با بررسی ها وآزمایشهایی که روی دندان مذکور انجام دادند پی بردن که متعلق به گونه ای اسب عظیم الجسه بوده که امروز نسل ان منقرض شده است