کوه 2 هزار و 900 متری «یافته» در غرب خرم آباد یکی ازمناطق دیدنی لرستان است.این کوه که بخشی از منطقه حفاظت شده سفید کوه محسوب می شود ، چون دژی عظیم در مسیر جاده خرم آباد به کوهدشت قرار گرفته است و به علت داشتن آب و هوایی مطبوع ، پوشش گیاهی انبوه و آثار تاریخی ارزشمند ، قابلیت های فراوانی برای توسعه صنعت گردشگری دارد.
کوه یافته دارای دیوارهای بسیار بلندی است و صخره نوردان کشور تاکنون مسیرهای گوناگونی را در آن گشوده اند که از آن جمله می توان به تلاش اخیر صخره نوردان خرم آباد و تهران برای بازگشایی مسیری 270 متری در دیواره های موسوم به دژ اشاره کرد.
در این برنامه گروه 5 نفره ای از صخره نوردان پس از حدود یک ماه مطالعه ، در مدت 2 روز صخره نوردی این مسیر را گشودند.
این مسیر جدید که دارای چشم اندازی زیبا و بدیع است در نزدیکی پله های تاریخی یافته قراردارد.
این پله ها که در ارتفاع حدود 2 هزار متری از سطح دریا قرار دارد در گذشته های دور بر روی دیواره ای سنگی در دل کوه کنده شده است.
این 70 پله به سطحی هموار ختم می شود که در وسط آن گودالی مستطیل شکل در ابعاد حدود سه متر در 6 متر و عمق حدود 3 متر در دل سنگ حفر شده است.
در پایین دست پله ها هم بقایای یک گودال مستطیل شکل در ابعاد گودال واقع در بالای پله ها دیده می شود که درگذر زمان از رسوبات پر شده است.
درباره انگیزه سازندگان این اثر اطلاع دقیقی در دست نیست اما برخی کارشناسان با توجه به وجود یک معبد در نزدیکی کوه یافته بر این عقیده هستند که این پله ها نیز بخشی از یک معبد است که در حدود 2 هزار سال قبل در دل یافته ایجاد شده است.
آثار تاریخی و باستانی کوه یافته به این دیواره های صخره ای محدود نمی شود و دیرین شناسان تاکنون با مطالعه غارها و پناهگاه های باستانی موجود در این کوه بلند به آثار و شواهد ارزشمندی از حیات دهها هزار ساله بشر دست یافته اند.
نخستین بار فرانک هول دیرین شناس امریکایی در سال 1965 موفق شد ابزار و ادوات سنگی و نیز اسکلت گونه های مختلف جانوری را در غارها و پناهگاه های باستانی کوه یافته و دره خرم آباد کشف کند که از حیات 40 هزار ساله بشر در این منطقه حکایت دارد.
در سال 1384 هم هیاتی ایرانی بلژیکی مطالعه غارهای باستانی این کوه را آغاز کرد که نتایج جالبی درباره بقایای فرهنگی دوره پارینه سنگی جدید به دست آمد.
دراین کاوش ها علاوه بر مصنوعات سنگی، تعدادی آویز و مهره های تزیینی از جمله 2 صدف دریایی سوراخ شده ، 2 قطعه دندان گوزن و یک قطعه هماتیت به شکل آویز یافت شد که از کهن ترین آویزهای تزیینی یافت شده در ایران محسوب می شود.
این آثار نشانه های بارزی از وجود فرهنگ اوریناسی در این منطقه مقارن با حضور نخستین انسانهای پارینه سنگی جدید در اروپا و خاور نزدیک محسوب می شود.
کوه یافته با وجود نزدیکی به شهر خرم آباد و به علت داشتن دیوارهای بلند و پوشش گیاهی مناسب همچنان یکی از معدود پناهگاه های بزکوهی در لرستان است.
ب
